Di tích lịch sử văn hóa, nghệ thuật cấp Quốc gia

Di tích do Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) công nhận, gồm có:

• Đình Lương Sơn bên bờ sông Lam tại xã Bắc Sơn: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 34/QĐ - VH ngày 09/01/1990.
• Đền thờ Thái phó Tấn quốc công Nguyễn Cảnh Hoan tại xã Tràng Sơn: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 608/QĐ- VH ngày 19/4/1991.
• Đình Phú Nhuận và nhà thờ họ Hoàng Trần gắn với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh tại xã Đặng Sơn: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 2379/QĐVH-BT ngày 05/09/1994.
• Nhà thờ họ Thái Đắc tại xã Bài Sơn: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 95/ QĐ- BVH ngày 24/1/1998.
• Đền Đức Hoàng thờ vua Lê Trang Tông tại xã Yên Sơn: Di tích kiến trúc nghệ thuật, được công nhận tại Quyết định số 51/QĐ-BT ngày 12/01/1996.
• Đền thờ Thái phó Chân quận công Thái Bá Du tại xã Yên Sơn (bên Quốc lộ 7): Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 51/QĐ – BT ngày 12/01/1996.
• Đền Quả Sơn thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang, con trai thứ tám của Lý Thái Tổ: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 05/QĐ- BVH ngày 12/02/1999.
• Khu di tích lịch sử Truông Bồn: Di tích lịch sử, được công nhận tại Quyết định số 51/QĐ – BT ngày 12/01/1996.
• Đền Phú Thọ thờ Nguyễn Cảnh Hoan tại xã Lưu Sơn.

Di tích Lịch sử văn hóa, nghệ thuật cấp tỉnh

• Nhà thờ họ Nguyễn Nguyên và Tiến sĩ Nguyễn Nguyên Thành.
• Đền Hội Thiện tại thôn Cự Đại, xã Trù Sơn thờ một nàng công chúa, gọi là Ngọc Hoa công chúa, con gái thứ 9 của vua Trần Dụ Tông.
• Đền Khai Long ở xã Tân Sơn và xã Trung Sơn: Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, thờ sứ quân Ngô Xương Xí có công lập ấp và chiêu dân vùng đất Ái Châu - Hoan Châu thời loạn 12 sứ quân.
• Chùa Bà Bụt (Tiên Tích tự) ở xã Lam Sơn
• Đình Long Thái tại xã Thái Sơn, gắn với truyền thuyết về vua Lê Trang Tông.
• Nhà thờ họ Nguyễn Công chi 3, Làng Yên Trạch xã Thái Sơn thờ Bản Cảnh Thành Hoàng Nam Sơn Linh Ứng Nguyễn Quang Thiều (1748 - 1822)
• Đền Linh Kiếm tại xã Thuận Sơn.
• Đình Phúc Hậu tại xã Lam Sơn.
• Nhà thờ họ Nguyễn Văn, xóm 6, Thuận Sơn.
• Nhà thờ họ Nguyễn Cảnh, xã Đông Sơn.
• Nhà thờ họ Nguyễn Tất, xã Tân Sơn.
• Nhà thờ họ Hoàng văn xã Đông sơn
• Đền Yên Mỹ tại xã Bài Sơn
• Nhà thờ họ Thái Đắc xã Bài Sơn.
• Miếu Đông Sơn thờ ông Nguyễn Ngọc Sỹ, xã Trung Sơn.

Các địa danh đặc biệt

• Cây đa chợ Huyện và Binh biến Đô Lương
• Di tích Truông Cồn Đọi
• Bara Đô Lương và Thủy quan Vòm Cóc

Ba ra Đô Lương là một công trình thủy lợi do Pháp xây dựng đầu thế kỷ 20, có công của hoàng thân Xu-pa-nu-vông, sau này là chủ tịch nước Cộng Hòa dân chủ nhân dân Lào.

Các miếu, đền chưa được xếp hạng

Có nhiều di tích, đền đài được nêu trong các bản khai của địa phương vào năm 1937 với Viện Viễn đông Bác Cổ[4], được liệt kê trong Đồng Khánh địa dư chí như:

• Đền Khai Long ở thôn Đông Bích (thờ Khai Long sứ quân và Nguyễn Cảnh Mô);
• Đền Bà chúa Nhâm ở xã Hoà Sơn, đền Nghiêm Thắng xã Đông Sơn (thờ Trịnh Bá Tương - văn thần đời Lê);
• Đền Đông Trung xã Đông Sơn (thờ Trần Kim Vĩnh - thần khai canh);
• Đền Kẻ Cà ở làng Yên Trạch, tổng Bạch Hà, nay là xã Thái Sơn (thờ Nguyễn Quang Thiều);
• Đình làng Yên Trạch, xã Thái Sơn;
• Đền đệ nhất Yên Trạch, xã Thái Sơn;
• Đền đệ nhị Yên Trạch, xã Thái Sơn
• Điện Khai Sơn Yên Trạch, xã Thái Sơn;
• Đền Đặng Thượng (thờ Cao Sơn Cao Các hay gọi Đền Cả);
• Đền Tiên Đô (Tiên Đô Miếu linh từ) xã Đặng Sơn thờ 3 vị thần Bản cảnh thành hoàng: Mạc Đăng Lượng phó Quốc Vương; Hoàng Đăng Ích; Hoàng Bá Kì;
• Đền phủ Nghè Ná thờ Bản cảnh Thành Hoàng;
• Đền Bụt Đà ở xã Đà Sơn (thờ đức Thánh Thiên Giám);
• Đền Thuần Trung (thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Mô);
• Đền Nại Lăng (thờ Thái gia linh ứng tôn thần);
• Đền Phúc Đồng ở xã Liên Sơn (cũ) nay là thị trấn Đô Lương;
• Đền Đào Giang (thờ Thái Đăng Khoa);
• Đền Bần Xá (thờ Phụ quốc quế linh tôn thần);
• Đền Nhà Vi ở xã Đông Sơn.

Ngoài ra, ở làng nào cũng có chùa, đình, miếu... nhưng do thời gian, thiên tai và cả nhân tai mà hiện nay hầu hết các công trình này đều biến mất hoặc xuống cấp nghiêm trọng.